Een avondje googelen heeft mij onlangs een schat aan mogelijkheden voor het uitzetten van nieuwe wandel- tochten opgeleverd. Hierbij waren een aantal mogelijkheden voor het wandelen rond Baarle-Nassau in de grensstreek met Belgie. Op woensdag 27 april 2011 heb ik in deze grensstreek een door mij aangepaste en uitgebreide versie van de Bollekensroute gelopen met een lengte van 16 km. De wandeling start bij de kerk in het dorpje Ulicoten.
Het kerkdorp Ulicoten, ongeveer 4 km westelijk gelegen van Baarle, is een typisch plattelandsdorp. Op één stukje weiland na, het voormalige ‘Niemandsland’ dat in 1995 het Belgische enclavenummer 22 kreeg, behoort het gehele grondgebied van Ulicoten tot de gemeente Baarle-Nassau. Al eeuwenlang onderscheidt Ulicoten zich van andere kleine dorpen in Brabant met de verering van Sint Bernardus. Hierdoor komen ieder jaar vele pelgrims van heinde en ver naar de St. Bernarduskapel in Ulicoten.
Met Pasen en Pinksteren, maar vooral op 20 augustus, de feestdag van Bernardus, kent Ulicoten een grote toeloop van vereerders. Maar op deze middenweekse wandeldag in april kent Ulicoten een grote toeloop van luidruchtige landbouwvoertuigen die achter elkaar af en aan door de Dorpsstraat rijden. Het is mede daaraan duidelijk dat Ulicoten midden in een landbouwgebied ligt. Je wandelt hier over brede zandwegen die door weilanden, akkers en stukjes bosgebied lopen.
Het gebied is heerlijk rustig en afwisselend. Je passeert onderweg een aantal oude karakteristieke langgevelboerderijen die uit vuurrode bakstenen zijn opgemetseld. Ik heb bij het uitzetten van de route mij laten leiden door de vele rondom Ulicoten aanwezige onverharde wegen. Het asfalt blijft op deze wandeltoch beperkt tot een onvermijdelijke 2 kilometer op Belgisch grondgebied. Maar ook dit stukje asfalt gaat door een schitterende rustige omgeving en is beslist geen straf om te lopen. De uitgezette route heeft een lengte van 16 km, maar ik heb zelf deze wandeldag wel zo'n 22 km afgelegd.
De onverharde wegen die ik op het Belgisch grondgebied vooraf op de digitale topografische kaart voor de wandeling had uitgekozen, bleken over voor wandelaars verboden particulier terrein te lopen. Ik moest dus tijdens het wandelen een route daarom heen proberen te vinden. Vandaar dus het stukje Belgische asfalt in de route. De Bollekens, waaraan de wandeling zijn naam ontleent, is de naam van een gebiedje dat vroeger tot het
Land van Hoogstraten behoorde. Het is gelegen tussen
Meerle en
Ulicoten. Het gebiedje dankt zijn bekendheid aan een grenskerk die hier rond 1648 werd opgericht.
De Bollekens behoorde in die tijd bij de Spaanse Nederlanden en vormde een uitstulping in het toenmalige Staats-Brabant, waar de uitoefening van de katholieke godsdienst was verboden. Het is nu een prachtig stukje natuurgebied waar twee kronkelende beekjes door heen stromen. De streek rond Baarle-Nassau en Baarle-Hertog kent een rijk smokkelverleden. Net na de Tweede Wereldoorlog moest ook in de beide Baarles de economie weer opgebouwd worden. Wellicht nog beter dan elders aan de grenzen wist de bevolking van Baarle aan welke goederen schaarste bestond aan weerszijden van de grens.
De kleinschalige smokkel vond te voet of per fiets plaats.
Vaak slopen de ‘pungelaers’, zoals de eerste smokkelaars werden genoemd, bij het vallen van de avond over zanddreven en door bosrijke gebieden stiekem de grens over. Daarbij hadden zij één gezamenlijke vijand: de commiezen ofwel douanebeambten. Om de douane om een dwaalspoor te zetten trokken de smokkelaars smokkelklompen aan. Dit waren speciale klompen die achterstevoren gedragen werden. De gemaakte afdrukken liepen daardoor in tegengestelde richting en zetten eventuele achtervolgers op een verkeerd spoor. Douanebeambten hadden natuurlijk ook hun methoden om smokkelaars door de mand te laten vallen. Het was hen opgevallen dat fietsende vrouwen, die de grens over gingen, daarvan schenen af te vallen. Het geheim lag voor de hand. Deze dames droegen smokkelwaar onder hun kleding. De douane had een methode om daar achter te komen. De vrouwen werden vriendelijk doch dringend uitgenodigd om binnen bij een goed opgestookte kachel te wachten op de controle van hun papieren. Met als gevolg dat zij binnen de kortste keren letterlijk stonden te smelten bij de kachel.
Na het prachtige stukje natuurgebied van de Bollekens komt de wandelroute via een boog naar links uit op een asfaltweg. De mooie lokkende onverharde paden aan weerszijden van de verharde weg zijn allemaal ontsierd door borden met de dreigende teksten: privaat en verboden toegang. Maar wat geeft het eigenlijk, de natuur gezien vanaf het asfalt is even mooi en rustig, en het loopt nog gemakkelijker ook! Een kleine 2 kilometer verder bij een picknicktafel wordt het Belgische asfalt weer verlaten en gaat het over een zandweg door een stukje bos verder. De lucht betrok wat en er viel een enkele drup regen uit. Het voorjaar was tot nu toe erg droog geweest en dit kleine beetje vocht zorgde direct voor heerlijke voorjaarsgeuren. Het is heerlijk wandelen over de zandwegen van het mooie Brabantse - en Kempse land.
Tijdens het wandelen kun je duidelijk zien dat er alles aan gedaan wordt om de natuur hier in dit stille landbouwgebied verder te ontwikkelen. Er zijn in voormalige weilanden nieuwe stukjes bos aangeplant. In vroegere jaren recht getrokken beken zijn weer in hun natuurlijke loop hersteld. Het tot weiland ontgonnen Diepven is nu weer een echt ven geworden, waarin luidkeels een groep watervogels de voorjaarsrituelen aan het uitoefenen waren. Het Diepven is niet voor wandelaars toegankelijk maar ziet er ook op afstand, omzoomd met stukjes loofbos, heel mooi uit. Na het mooie herstelde Diepven gaat de wandeling langs een weiland met de naam Nonnenven. Je kunt nu niet meer zien dat dit stukje weiland eens in het verleden ook zo'n mooi ven geweest moet zijn.
Maar als weiland is dit stukje natuur ook heel geslaagd. Ik liep vast in een akker met ingezaaide aardappelplanten. Volgens de kaart liep hier vroeger ook een zandweg doorheen, maar deze is nu kennelijk omgeploegd tot akker. Een grote stofwolk van een auto, die over een zandweg reed, wees mij het goede pad. De kerktoren van Ulicoten was al aan de horizon te zien. Een half uur later was ik weer terug bij de auto, zeer voldaan van de mooie wandeltocht door dit heerlijke rustige grensgebied met Belgie.
Naar de webpagina van de GPS wandeling
klik hier
Geen opmerkingen:
Een reactie posten