De natuurgebieden van het Ulvenhoutsbos en de Chaamse Beek liggen niet ver verwijdert van mijn woonplaats Gorinchem. Binnen een half uurtje met de auto loop je al lekker in deze prachtige, en vooral in de winter, rustige stille omgeving. Ik mag daar dan ook graag wandelen en heb al eerder in deze omgeving de meest schitterende wandeltochten gemaakt zoals: De Bossen van Chaam 18 km
klik hier en Door het Markdal en het Ulvenhoutse Bos 23 km
klik hier . De Wandeling door de grensstreek vanuit het plaatsje Meerle in Belgie 14 km
klik hier loopt ook voor een gedeelte door deze prachtige streek. Toen de weersverwachting voor donderdag 18 februari 2010 voor een groot deel zonnig weer voorspelde besloot ik snel een nieuwe GPD wandeling door deze mooie streek uit te gaan zetten. De route heeft een lengte van 14 km en doorkruist de landgoederen Valkenberg en Hondsdonk en de natuurgebieden Ulvenhoutsbos, Chaamse Beek en de Strijbeekse Heide. Het startpunt van de route ligt aan de Chaamseweg 27 (N839). Parkeren kan in de berm van de weg aan het begin van de toegansweg naar de woningen. Het is verboden om te parkeren op de smalle toegansweg (eigen weg).
De druk bereden Chaamseweg moet voorzichtig worden overgestoken en circa 50 meter worden gevolgd waarna rechtsaf via een landweg het oude landgoed Valkenberg wordt betreden. Je oog wordt direct gestreeld door prachtige natuur. De snel stromende Chaamse Beek slingerd zich een weg door de houtwallen, weilanden en bossen. Een paard kwam op het juiste foto-moment nieuwsgierig aanlopen zodat ik een mooi landelijk plaatje van de mooie natuur kon schieten. De wandeling voert op het eerste stuk over de geometrisch gevormde oude lanen van het landgoed. De lanen zijn rond 1770 aangelegd en volgen op dit gedeelte van de wandelroute, in een ruitpatroon, de loop van de kronkelende chaamse Beek in het weelderig begroeide laag gelegen beekdal. Een klein paradijs, zo ziet het er uit!
Van het landgoed Valkenburg wordt in 1501 voor het eerst melding gemaakt. Toen was er nog alleen sprake van een boerderij. Rond 1650 is daar een huis bij gekomen. Het landgoed bestond toen uit zo’n 100 bunder. Hiervan was echter 90 bunder heide, zodat er niet veel bruikbaar land overbleef. De eerste eeuwen was het landgoed in handen van militairen. Rond 1780 veranderde Valkenburg in een modelboerderij onder leiding van de militair Van den Borch. Hij voerde nogal wat vernieuwingen door die heden ten dage nog terug te vinden zijn in het landschap. Er kwamen bijvoorbeeld rechte sloten en zoveel personeel dat er een heus dorpje verrees op het landgoed. Door vernieuwende landbouwtechnieken veranderde ook de bodemgesteldheid, wat nog duidelijk terug te zien is op bodemkaarten. Nog een belangrijk landschapskenmerk dat terug te vinden is op Valkenburg is de grafkelder. Hoewel er eigenlijk alleen nog op gemeentelijke begraafplaatsen kon worden begraven, wist Van den Borch het voor elkaar te krijgen dat hij een graf op eigen grond mocht inrichten. Een bijzonderheid is dat de eerste Canadese populieren in Nederland op Valkenburg stonden. Nu zijn zij vooral in Oost-Brabant te vinden als grondstof voor de klompenindustrie.
Vanaf de wandelroute kun je over een brede waterpartij een blik werpen op het landhuis, statig gelegen in een park in Engelse Landschapstijl met weiden, vijvers en boseilanden, weelderig omgeven met rododendrons. Hoewel het deze dag al flink aan het dooien was geslagen lag er nog genoeg sneeuw en ijs om het geheel een winters aanzien te geven. Het landhuis met de omliggende tuinen is prive bezit en niet toegankelijk. De wandeling gaat in een weide boog om het landhuis heen. De bosweg is nog bedekt onder een dikke laag ijs en daardoor spekglad. Langs de zijkant ligt er nog wat sneeuw en dat loopt wat veiliger. Aan het einde van de weg gaat de route rechtsaf. Kijk op dit punt ook eens even naar het prachtige uitzicht over de laag gelegen natte hooilanden van het natuurgebied van Staatsbosbeheer. Ik heb er eerder wel eens verder door langs gelopen. Maar helaas kom je dan te dicht in de buurt van de snelwegen A27 en A58, waardoor je romantische stemming, wat dit mooie oude cultuurlandschap bij je oproept, teniet wordt gedaan door het geraas van het moderne snelverkeer. Dan maar beter rechtsaf op de kruising, waarna de wandeling over een smal laag dijkje in het bos, langs een ondiepe droge greppel, verder gaat.
Wat verder op verlaat de route het smalle dijkje en gaat de wandeling rechtsaf, langs een witte slagboom met de naam van het landgoed, verder over een onverharde weg met rechts bos en aan de linkerzijde een serie kleine weilanden. Dit type landschap is kenmerkend voor Brabant. Je vind daar nog veel van deze kleine, over het algemeen zeer vochtige weilandjes, midden tussen de bossen liggen. Dit type landschap wordt tegenwoordig als natuurgebied beheerd en als oud Brabants cultuurlandschap in stand gehouden. Het is een heerlijke omgeving om te wandelen. Ongeveer 1 km verder verlaat de wandeling de brede zandweg en gaat de route over een ondiepe greppel rechtsaf het parkbos van het landgoed. Het parkbos is hier op dit deel sterk verwilderd. Grote beukenbomen worden afgewisseld met een mengelmoes van struiken en vliegdennen. Na het verwilderde parkbos komt de route uit op een smalle oude klinkerweg. Hier mogen geen auto's op rijden. Dit type smalle klinkerwegen door de bossen zag ik als kind wel meer, maar tegenwoordig zijn ze zeldzaam geworden. Links en rechts heb je uitzicht op loofbossen, laag gelegen kleine natte hooilanden en smalle snel stromende beekjes. Een prachtig landschap om doorheen te wandelen. Ik liep wel heel voorzichtig, want de klinkerweg was bedekt met een spekgladde half gesmolten laag ijs! Uiteindelijk wordt het landgoed Valkenberg verlaten en wordt de drukke Chaamseweg (N639) voor de tweede keer overgestoken. Ook hier is het weer goed oppassen geblazen ,want door een flauwe bocht in de weg zie je het verkeer pas op het laatste moment aankomen!
Veilig aan de overzijde gearriveerd gaat het verder door het volgende landgoed Hondsdonk. Het landhuis zie je in de verte aan het einde van een lange oprijlaan liggen. Het begin van de laan is afgesloten met een stevig smeedijzerenhek en een bordje met verboden toegang. Het landhuis is privebezit en niet toegankelijk. Wat verder op heb je er over een weiland heen een beter zicht op. Het landhuis is voozien van een klokkentoren. Het geheel ziet er mooi onderhouden en authentiek uit. Je moet wel over een groot kapitaal beschikken om zo'n mooi groot historisch landhuis, met een grote lap grond er om heen, te kunnen onderhouden.
Tot nu toe bestond het bos voornamelijk uit loofbomen, maar zo langzamerhand in buurt van de Strijbeekse Heide gekomen krijgen de naaldbomen de overhand. Op dit gedeelte van de route is de heide begroeid met lage naaldbomen. Het is er heel vochtig maar gelukkig gaat het voetpad over een laag dijkje langs een greppel zodat de voeten droog blijven. Wat verder op wordt het open gedeelte van de heide bereikt. Een paar jaar geleden heb ik hier ook al eens gewandeld. Toen waren er grote houtzaagmachines in de weer om de dichtgegroeide heide weer open te maken en om de heide af te plaggen om zo te ontdoen van de dikke laag gras. Het resultaat is een paar jaar later schitterend om te zien. De heide wordt begraasd door runderen. Er zijn een aantal grote vennen gelegen. Het water van de vennen was nog bevroren. Op een bank heb ik een post ingetypt voor de live wandelblog op mijn website. Daar was ik wel snel klaar mee want mijn vingers werden zonder handschoenen aan blauw van de kou. Het mocht deze dag dan wel dooien maar door de koude wind leek het voorjaar nog ver weg te zijn.
Hiervoor was ik nog geen andere wandelaars tegen gekomen, maar op de Strijbeekse Heide liepen toch wel een aantal andere natuurgenieters. Het zal in de weekenden hier best wel druk zijn, zo vermoed ik, want het is een prachtig gebied om een korte rondwandeling door heen te maken. Het verhaal van natuurgebied Strijbeekse Heide zit al in de naam, namelijk de natte heidevelden met op verschillende plaatsen vennen en een gedeelte met een dennenbos. Het gebied heeft een roerige geschiedenis overleefd en tegenwoordig is het een plek waar vogels broeden en de heide is hersteld.
Jaren lang hebben de plaatselijke bewoners van het gebied aan haar lot overgelaten. Hierdoor zijn de oorspronkelijke natuurlijke vormen veranderd. Het boetseerwerk dat door de jaren heen door de natuur is gedaan, was volledig weg. Door de modernisering van de landbouw en het verkavelingproces zijn de heidevelden verdeeld onder de plaatselijke boeren en ontgonnen tot de grond uitgeput was. Kortom: de Strijbeekse Heide was aan haar lot overgelaten. Het ging jaren lang niet goed met de Strijbeekse Heide. De vennen verdroogden en de bodem verzuurde. De heidevelden groeiden dicht. De dennen bossen veranderden in eentonige en saaie bossen. Er moest wat gebeuren… Na 1990 besloot men in te grijpen. De natuur werd op strategische plekken geholpen zodat het zich kon herstellen. Dat proces werd ingang gezet door het creëren van ruimte tussen de bomen in het eentonige bos. De heide en graslanden werden geplagd, met als gevolg dat de heide weer zijn kop opsteekt. De vennen zijn uitgebaggerd om verzuring tegen te gaan. Het gaat sinds het afgelopen jaren weer de goede kant op met de Strijbeekse Heide. De natuur heeft zich op veel plekken hersteld en trekt dieren aan en bijzondere planten groeien er weer. Het is weer als vanouds in het natuurgebied Strijbeekse Heide. Na de heide gaat de wandelroute weer door het landgoed Hondsdonk terug. Onderweg zag ik hierbij midden in een beukenbos een vijver liggen met een ijskelder er naast. Vroeger bestonden er natuurlijk nog geen diepvriezers en koelkasten. Om in de zomer etenswaren tegen bederf te kunnen behoeden werd er in een diep in de grond gelegen ruimte op de landgoederen met stroo afgedekte ijs opgeslagen. Het ijs werd in de winter uit de naast gelegen vijver gehakt. Op deze wijze kon er het gehele jaar door over ijs worden beschikt om levensmiddelen te koelen. Daarna is het niet ver lopen meer naar de auto en kon ik nog net voor de avondspits begon weer terug naar Gorinchem rijden. Ik heb vandaag een heerlijke wandeling door een altijd weer, in ieder jaargetijde, prachtige streek gelopen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten