De hoogteverschillen die je tijdens een wandeltocht door het glooiend coulissenlandschap rondom het Twentse dorpje De Lutte zal tegen komen, staan borg voor fraaie uitzichten. Smalle voetpaadjes slingeren door weilanden en akkers. Brede bospaden en bomenlanen brengen je over oude landgoederen met rododendronstruiken, houtwallen en pittoreske beekdalletjes. Dit is het soort landschap waar Hester en ik dol op zijn om doorheen te wandelen. Ik had de route over de Tanken-, Paas- en Hakenberg met een lengte van 14 km al een tijdje terug uitgezet, maar het dorp De Lutte ligt toch wel heel ver verwijdert van Gorinchem. Daar rij je niet even in een uurtje naar toe. Maar er kwam een oplossing voor dit probleem! Hester had weer eens zin om met mij te gaan wandelen en stelde voor om een paar dagen naar Zwolle te komen. Vanuit Zwolle is de streek rondom De Lutte goed bereikbaar. Op vrijdag 20 maart 2009 hebben wij de wandeling gelopen. Het was een heerlijke zonnige windstille dag. Helemaal het perfecte wandelweer! De wandeling begint vanaf een groot parkeerterrein bij de VVV aan de Plechelmusstraat 14 in De Lutte. In de omgeving is een spiksplinternieuw wandelnetwerk met genummerde knooppunten aangelegd. Je kunt als wandelaar in deze omgeving dan ook eenvoudig je weg vinden. Een GPS apparaat is hierbij niet echt noodzakelijk. Je moet echter wel beschikken over de wandelkaart, waar de genummerde knooppunten op aangegeven staan. Deze kaart is tegen een geringe vergoeding bij de VVV in De Lutte verkrijgbaar.
De Lutte is een echt toeristendorp. Tegenwoordig is De Lutte een klein kerkdorp met enkele duizenden inwoners. Dat is wel eens anders geweest! De Lutte was eens de machtigste en rijkste ‘marke’ (groep grondeigenaren met collectieve regelgeving) van Twente. De marke was zo groot dat ze was opgedeeld in vier ‘heurnes’: de Roorderheurne, de Hengelerheurne, de Moltherheurne en de Elfterheurne. Deze namen zijn plaatselijk nog steeds in gebruik. Begin 19de eeuw is de marke opgeheven en werd het onderdeel van de gemeente Losser. De rooms-katholieke kerk stamt uit 1931. In het bos rondom het kerkhof liggen verschillende kapelletjes, die nog steeds gebruikt worden voor de jaarlijkse processie. Door de eeuwen heen is het merendeel van de Lutterse bevolking katholiek gebleven. Vanaf het parkeerterrein gaat de route, na het oversteken van een drukke weg, over een oud kerkenpad het dorp uit, de velden in. In een straal rond het kerkdorp De Lutte liggen nog verschillende kerkenpaden. Het zijn paden die dwars door weiland en bouwland gaan, waarover boeren en landarbeiders zich vroeger via de kortste route naar de kerk in het dorp begaven. Langs de rand van akkers, en dwars door weilanden, waan je je als wandelaar in lang vervlogen tijden. In de verte zie je de bult in het landschap van de Hakenberg al liggen. Dat is de eerste van de drie heuvels waar deze wandelroute over heen gaat. Het was een schitterende wandeldag! Het komende voorjaar was duidelijk zichtbaar aan het worden. De knoppen in de struiken en bomen waren al aan het uitlopen. Van een kastanje langs de kant van de weg stak het blad al duidelijk zichtbaar naar buiten. Wat is het wandelen door Twente toch altijd een feest!
Het eerste stuk van de wandeling gaat over grotendeels onverharde paden. Sommige paden lopen over het erf van boerderijen. Het glooiende open landschap met de houtwallen langs de weilanden en akkers is een lust voor het oog. Het landgoed Hakenberg, met de karakteristieke 55 meter hoge heuvel met een landhuis op de top, komt in beeld. Hakenberg is een landgoed in de driehoek Oldenzaal, De Lutte, Denekamp. Het natuurgebied bestaat uit bos, grasland, graanakkers en enkele boerderijen. Het eiken- en beukenbos beslaat ongeveer de helft van het gebied. Bovenop een heuvel is in 1927 een houten villa gebouwd. De villa is nog altijd particulier bezit. Achter het woonhuis staat een reusachtige zoete kers. Rond de villa ligt een park in landschapsstijl. Hier groeit de zeldzame grote keverorchis. Een deel van het bos is aangewezen als rustgebied voor dieren. Broedvogels zijn onder meer grote bonte specht, roodborstje en winterkoninkje. De graslanden rond de boerderijen worden spaarzaam gemaaid en gehooid, zodat blauwe zegge en andere voedselarme soorten jaarlijks terugkeren. Op de akkers verbouwt Natuurmonumenten winterrogge, een oud cultuurgewas. Er vindt bewust geen chemische bestrijding plaats van akkerkruiden. Hierdoor groeien er volop akkerviooltjes en korenbloemen tussen het gewas. Het wandelpad loopt via een watervalletje en een beekje de heuvel op. Uit de wind was het hier in het zonnetje heerlijk warm. Op de heuvel staat een picknickbank waar Hester en ik een rustpauze hebben genomen. Wij waren hier bijna niet vandaan te krijgen, zo lekker zaten wij van de warme zon en het mooie uitzicht over het omringende landschap te genieten. Uiteindelijk besloten wij om weer verder te gaan. Het ging vandaag per slot van rekening om het maken van een wandeltocht, en niet om het op een bank lekker luieren in de zon. Beneden aan de heuvel langs het pad ligt een prachtige klassieke Twense boerderij. Duidelijk ook bezit van Natuurmonumenten en nu kennelijk in gebruik als werkschuur voor het onderhoud van het landgoed.
De wandelroute gaat verder door het prachtige afwisselende glooiende landschap van weilanden, akkers en houtwallen. De tweede heuvel die vandaag moet worden beklommen dient zich aan. De Paasberg is met zijn 80 meter een stuk hoger dan de voorgaande Hakenberg. Het pad gaat door een mooi hellingbos de heuvel op. Jammer genoeg misten wij een mooi stukje wandelen over een pad, langs een tegen de heuvel op gelegen weiland, zo zagen wij achteraf. In de GPS track op de website heb ik deze vergissing inmiddels gerepareerd. Boven op de Paasberg, net voordat de route de heuvel weer omlaag gaat, staat een bank met een schitterende uitzich over de omgeving. Uiteraard hebben wij hier weer even gezeten. Maar het was hier niet zo warm als op de Hakenberg. Daarom gingen wij maar snel weer verder. Het pad op de helling omlaag was heel modderig. Je kan alleen langs de zijkanten van het pad fatsoenlijk lopen. Twee jonge meiden, prachtig gekleed in modieuze lichte smetteloze pastelkleurige truien en broeken, kwamen met een mountainbike in de hand, de heuvel op gestrompeld. Op een dergelijk modderig pad hadden deze mooie jonge meiden niet gerekend. Ze waren dan ook meer gekleed op een dagje flaneren over een boulevard langs een strand, dan op het crossen op de fiets door de blubber in een hellingbos. Jammer genoeg werd de rust in het bos verstoord door een grote machine die bezig was om een weiland te bemesten. Dat is het nadeel van doordeweeks een GPS wandeling maken. Maar het is niet voor iedereen elke dag feest. Er moet per slot van rekening ook nog worden gewerkt in Nederland!
Beneden aan de Paasberg gaat de wandeling verder door weilanden en akkers. Ook hier loopt de route dwars over het erf van een boerderij. Dat is in Twente heel gebruikelijk. De grote bemestingsmachine kwam de boerderij binnen rijden om weer van een nieuwe partij verse onwelriekende stalmest voorzien te worden. Wij gingen eerbiedig in de berm van de weg staan om de enorme machine alle ruimte te geven. Langs de rand van een poel in een bos zagen wij een bijenkorf staan. Hester verwonderde zich zeer dat er al zo vroeg bijen actief zouden kunnen zijn, zonder bloeiende planten en struiken. De derde berg van deze dag dient zich aan. De route loopt geleidelijk omhoog naar het ‘dak van Overijssel’, zoals de Tankenberg in Twente ook wel wordt genoemd. Met zijn 86 meter is het de hoogste ‘berg’ in de provincie. De Tankenberg maakt samen met de Paasberg (80 meter) en de Hakenberg (55 meter) deel uit van de Oldenzaalse stuwwal tussen Ootmarsum en Losser. De Twentse stuwwallen zijn ontstaan na een ‘warmere’ periode in de voorlaatste ijstijd, waarin het ijs zich noordelijker terugtrok. De kracht waarmee de bodem werd opgestuwd was minder groot dan op de Veluwe en de heuvels zijn daarom minder hoog. Toch geven de bergen een prachtig uitzicht over het Twentse landschap. Op het hoogste punt van de Tankenberg staat een tuinkoepel. Een tekening uit 1846 van het eerste bouwsel wordt bewaard in de Leidse universiteitsbibliotheek. In die tijd waren de hellingen van de Tankenberg begroeid met heide. Het uitzicht moet toen dus erg weids zijn geweest. De meeste weilanden, akkers en bossen zijn hier pas aangelegd toen de boeren de heide niet meer gebruikten om schapen te hoeden. In 1992 en 1996 zijn hier enkele stukje bos gekapt om het weidse uitzicht vanuit de theekoepel te behouden. Het verhaal gaat dat aan het begin van de jaartelling op deze plaats een tempel heeft gestaan ter ere van de Germaanse vruchtbaarheidsgodin Tanfana. Haar tempel werd echter in 14 na Christus door de Romeinse veldheer Germanicus verwoest. Op een van de wanden van de koepel staat een spreuk van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus.
Na de Tankenberg zagen Hester en ik aan de Bertheimerstraat een restaurant liggen. Wij hadden al een visioen van een groot glas koel tapbier met een lekker portie bitterballen erbij. Helaas was het restaurant gesloten. Dat was heel jammer! Dus geen goudgeelkleurig koel tapbier en smakelijke bitterballen vandaag tijdens het wandelen! De route leidt verder over landgoed Egheria, tegenwoordig in handen van Natuurmonumenten. Villa Egheria was vroeger het buitenverblijf van de textielfamilie Ten Cate. De naam Egheria is samengesteld uit de eerste letters van de namen van de kinderen, maar herinnert ook aan de bronnimf Egeria. Op de Oldenzaalse stuwwal ontspringen wel vijf beken. De plantenrijkdom is dankzij het bronwater en de bijzondere bodemsamenstelling bijna net zo gevarieerd als in Zuid-Limburg. Waterkruiskruid en dotterbloem doen het hier uitzonderlijk goed. In vroegere tijden kon men niet begrijpen dat er zomaar water uit de grond opborrelde. Daarom werden de meeste bronnen als heilig beschouwd. Het water uit een heilige bron moest in stilte en met eerbied worden geschept, het liefst tussen middernacht en het ochtendgloren. Een deel van het landgoed is nog steeds eigendom van de familie. Het in 1908 ontworpen landhuis is in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd en later in traditionele stijl herbouwd.
Na het landgoed loopt de route langs een mooie kapel met de naam Middelkaamp. De kapel is in 2003 gebouwd. De houtbalken zijn volgens de oude historische pen-en-gat constructie in elkaar gezet. Het pannendak is aan de onderzijde met stro afgedicht. Precies in de authentieke stijl zoals vroeger een Twentse boerderij werd geconstrueerd. Plotsklaps kwamen er toch nog de eerder misgelopen tapbier en bitterballen in beeld. Waar de wandelroute de druk bereden Bertheimerstraat oversteekt ligt het hotel Het Grote Zwaantje. Het hotel is in het bezit van een heerlijk in de zon gelegen terras, wat op deze mooie voorjaarsdag al was geopend. Het tapbier smaakte heerlijk en de bitterballen waren krokant van korst en de vulling was loeiheet, precies op de juiste temperatuur, zoals goede smakelijke bitterballen behoren te zijn. Dat was even heerlijk genieten op het terras! Na de rustpauze in Het Grote Zwaantje is het nog maar drie kilometer lopen naar de auto op het parkeerterrein van de VVV in De Lutte. Ook dit laatste stuk is zeer de moeite waard en loopt over van witte hekken voorziene verharde wegen, langs houtwallen, weilanden en akkers. Wij hebben vandaag van deze prachtige niet al te lange wandelroute zeer genoten! Ik kan deze wandeling iedereen van harte aanbevelen om ook eens te gaan lopen!
De Lutte is een echt toeristendorp. Tegenwoordig is De Lutte een klein kerkdorp met enkele duizenden inwoners. Dat is wel eens anders geweest! De Lutte was eens de machtigste en rijkste ‘marke’ (groep grondeigenaren met collectieve regelgeving) van Twente. De marke was zo groot dat ze was opgedeeld in vier ‘heurnes’: de Roorderheurne, de Hengelerheurne, de Moltherheurne en de Elfterheurne. Deze namen zijn plaatselijk nog steeds in gebruik. Begin 19de eeuw is de marke opgeheven en werd het onderdeel van de gemeente Losser. De rooms-katholieke kerk stamt uit 1931. In het bos rondom het kerkhof liggen verschillende kapelletjes, die nog steeds gebruikt worden voor de jaarlijkse processie. Door de eeuwen heen is het merendeel van de Lutterse bevolking katholiek gebleven. Vanaf het parkeerterrein gaat de route, na het oversteken van een drukke weg, over een oud kerkenpad het dorp uit, de velden in. In een straal rond het kerkdorp De Lutte liggen nog verschillende kerkenpaden. Het zijn paden die dwars door weiland en bouwland gaan, waarover boeren en landarbeiders zich vroeger via de kortste route naar de kerk in het dorp begaven. Langs de rand van akkers, en dwars door weilanden, waan je je als wandelaar in lang vervlogen tijden. In de verte zie je de bult in het landschap van de Hakenberg al liggen. Dat is de eerste van de drie heuvels waar deze wandelroute over heen gaat. Het was een schitterende wandeldag! Het komende voorjaar was duidelijk zichtbaar aan het worden. De knoppen in de struiken en bomen waren al aan het uitlopen. Van een kastanje langs de kant van de weg stak het blad al duidelijk zichtbaar naar buiten. Wat is het wandelen door Twente toch altijd een feest!
Het eerste stuk van de wandeling gaat over grotendeels onverharde paden. Sommige paden lopen over het erf van boerderijen. Het glooiende open landschap met de houtwallen langs de weilanden en akkers is een lust voor het oog. Het landgoed Hakenberg, met de karakteristieke 55 meter hoge heuvel met een landhuis op de top, komt in beeld. Hakenberg is een landgoed in de driehoek Oldenzaal, De Lutte, Denekamp. Het natuurgebied bestaat uit bos, grasland, graanakkers en enkele boerderijen. Het eiken- en beukenbos beslaat ongeveer de helft van het gebied. Bovenop een heuvel is in 1927 een houten villa gebouwd. De villa is nog altijd particulier bezit. Achter het woonhuis staat een reusachtige zoete kers. Rond de villa ligt een park in landschapsstijl. Hier groeit de zeldzame grote keverorchis. Een deel van het bos is aangewezen als rustgebied voor dieren. Broedvogels zijn onder meer grote bonte specht, roodborstje en winterkoninkje. De graslanden rond de boerderijen worden spaarzaam gemaaid en gehooid, zodat blauwe zegge en andere voedselarme soorten jaarlijks terugkeren. Op de akkers verbouwt Natuurmonumenten winterrogge, een oud cultuurgewas. Er vindt bewust geen chemische bestrijding plaats van akkerkruiden. Hierdoor groeien er volop akkerviooltjes en korenbloemen tussen het gewas. Het wandelpad loopt via een watervalletje en een beekje de heuvel op. Uit de wind was het hier in het zonnetje heerlijk warm. Op de heuvel staat een picknickbank waar Hester en ik een rustpauze hebben genomen. Wij waren hier bijna niet vandaan te krijgen, zo lekker zaten wij van de warme zon en het mooie uitzicht over het omringende landschap te genieten. Uiteindelijk besloten wij om weer verder te gaan. Het ging vandaag per slot van rekening om het maken van een wandeltocht, en niet om het op een bank lekker luieren in de zon. Beneden aan de heuvel langs het pad ligt een prachtige klassieke Twense boerderij. Duidelijk ook bezit van Natuurmonumenten en nu kennelijk in gebruik als werkschuur voor het onderhoud van het landgoed.
De wandelroute gaat verder door het prachtige afwisselende glooiende landschap van weilanden, akkers en houtwallen. De tweede heuvel die vandaag moet worden beklommen dient zich aan. De Paasberg is met zijn 80 meter een stuk hoger dan de voorgaande Hakenberg. Het pad gaat door een mooi hellingbos de heuvel op. Jammer genoeg misten wij een mooi stukje wandelen over een pad, langs een tegen de heuvel op gelegen weiland, zo zagen wij achteraf. In de GPS track op de website heb ik deze vergissing inmiddels gerepareerd. Boven op de Paasberg, net voordat de route de heuvel weer omlaag gaat, staat een bank met een schitterende uitzich over de omgeving. Uiteraard hebben wij hier weer even gezeten. Maar het was hier niet zo warm als op de Hakenberg. Daarom gingen wij maar snel weer verder. Het pad op de helling omlaag was heel modderig. Je kan alleen langs de zijkanten van het pad fatsoenlijk lopen. Twee jonge meiden, prachtig gekleed in modieuze lichte smetteloze pastelkleurige truien en broeken, kwamen met een mountainbike in de hand, de heuvel op gestrompeld. Op een dergelijk modderig pad hadden deze mooie jonge meiden niet gerekend. Ze waren dan ook meer gekleed op een dagje flaneren over een boulevard langs een strand, dan op het crossen op de fiets door de blubber in een hellingbos. Jammer genoeg werd de rust in het bos verstoord door een grote machine die bezig was om een weiland te bemesten. Dat is het nadeel van doordeweeks een GPS wandeling maken. Maar het is niet voor iedereen elke dag feest. Er moet per slot van rekening ook nog worden gewerkt in Nederland!
Beneden aan de Paasberg gaat de wandeling verder door weilanden en akkers. Ook hier loopt de route dwars over het erf van een boerderij. Dat is in Twente heel gebruikelijk. De grote bemestingsmachine kwam de boerderij binnen rijden om weer van een nieuwe partij verse onwelriekende stalmest voorzien te worden. Wij gingen eerbiedig in de berm van de weg staan om de enorme machine alle ruimte te geven. Langs de rand van een poel in een bos zagen wij een bijenkorf staan. Hester verwonderde zich zeer dat er al zo vroeg bijen actief zouden kunnen zijn, zonder bloeiende planten en struiken. De derde berg van deze dag dient zich aan. De route loopt geleidelijk omhoog naar het ‘dak van Overijssel’, zoals de Tankenberg in Twente ook wel wordt genoemd. Met zijn 86 meter is het de hoogste ‘berg’ in de provincie. De Tankenberg maakt samen met de Paasberg (80 meter) en de Hakenberg (55 meter) deel uit van de Oldenzaalse stuwwal tussen Ootmarsum en Losser. De Twentse stuwwallen zijn ontstaan na een ‘warmere’ periode in de voorlaatste ijstijd, waarin het ijs zich noordelijker terugtrok. De kracht waarmee de bodem werd opgestuwd was minder groot dan op de Veluwe en de heuvels zijn daarom minder hoog. Toch geven de bergen een prachtig uitzicht over het Twentse landschap. Op het hoogste punt van de Tankenberg staat een tuinkoepel. Een tekening uit 1846 van het eerste bouwsel wordt bewaard in de Leidse universiteitsbibliotheek. In die tijd waren de hellingen van de Tankenberg begroeid met heide. Het uitzicht moet toen dus erg weids zijn geweest. De meeste weilanden, akkers en bossen zijn hier pas aangelegd toen de boeren de heide niet meer gebruikten om schapen te hoeden. In 1992 en 1996 zijn hier enkele stukje bos gekapt om het weidse uitzicht vanuit de theekoepel te behouden. Het verhaal gaat dat aan het begin van de jaartelling op deze plaats een tempel heeft gestaan ter ere van de Germaanse vruchtbaarheidsgodin Tanfana. Haar tempel werd echter in 14 na Christus door de Romeinse veldheer Germanicus verwoest. Op een van de wanden van de koepel staat een spreuk van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus.
Na de Tankenberg zagen Hester en ik aan de Bertheimerstraat een restaurant liggen. Wij hadden al een visioen van een groot glas koel tapbier met een lekker portie bitterballen erbij. Helaas was het restaurant gesloten. Dat was heel jammer! Dus geen goudgeelkleurig koel tapbier en smakelijke bitterballen vandaag tijdens het wandelen! De route leidt verder over landgoed Egheria, tegenwoordig in handen van Natuurmonumenten. Villa Egheria was vroeger het buitenverblijf van de textielfamilie Ten Cate. De naam Egheria is samengesteld uit de eerste letters van de namen van de kinderen, maar herinnert ook aan de bronnimf Egeria. Op de Oldenzaalse stuwwal ontspringen wel vijf beken. De plantenrijkdom is dankzij het bronwater en de bijzondere bodemsamenstelling bijna net zo gevarieerd als in Zuid-Limburg. Waterkruiskruid en dotterbloem doen het hier uitzonderlijk goed. In vroegere tijden kon men niet begrijpen dat er zomaar water uit de grond opborrelde. Daarom werden de meeste bronnen als heilig beschouwd. Het water uit een heilige bron moest in stilte en met eerbied worden geschept, het liefst tussen middernacht en het ochtendgloren. Een deel van het landgoed is nog steeds eigendom van de familie. Het in 1908 ontworpen landhuis is in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd en later in traditionele stijl herbouwd.
Na het landgoed loopt de route langs een mooie kapel met de naam Middelkaamp. De kapel is in 2003 gebouwd. De houtbalken zijn volgens de oude historische pen-en-gat constructie in elkaar gezet. Het pannendak is aan de onderzijde met stro afgedicht. Precies in de authentieke stijl zoals vroeger een Twentse boerderij werd geconstrueerd. Plotsklaps kwamen er toch nog de eerder misgelopen tapbier en bitterballen in beeld. Waar de wandelroute de druk bereden Bertheimerstraat oversteekt ligt het hotel Het Grote Zwaantje. Het hotel is in het bezit van een heerlijk in de zon gelegen terras, wat op deze mooie voorjaarsdag al was geopend. Het tapbier smaakte heerlijk en de bitterballen waren krokant van korst en de vulling was loeiheet, precies op de juiste temperatuur, zoals goede smakelijke bitterballen behoren te zijn. Dat was even heerlijk genieten op het terras! Na de rustpauze in Het Grote Zwaantje is het nog maar drie kilometer lopen naar de auto op het parkeerterrein van de VVV in De Lutte. Ook dit laatste stuk is zeer de moeite waard en loopt over van witte hekken voorziene verharde wegen, langs houtwallen, weilanden en akkers. Wij hebben vandaag van deze prachtige niet al te lange wandelroute zeer genoten! Ik kan deze wandeling iedereen van harte aanbevelen om ook eens te gaan lopen!
Naar de webpagina van de GPS wandeling klik hier
Meer wandelingen op de website http://www.jvanderperk.nl/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten