Struinen tussen Brakel en Gameren door de Bovenwaard en de Breemwaard 14 km.

Het is weer voorjaar en dan is struinen door de uiterwaarden van de Merwede en Waal een van mijn favorite wandel- bestemmingen. Voor de mooie zonnige zondag 27 maart 2011 had ik dit keer het stukje uiterwaard tussen de Betuwse dorpjes Brakel en Genderen in het vizier. Ik had dit keer niet thuis vooraf een GPS track uitgezet. Ik wilde mij tijdens het struinen door het landschap en de terrein kenmerken laten leiden. De wandeling begint beneden aan de Waaldijk aan de rand van Brakel. Via een onverharde landweg is het op deze plek mogelijk om met de auto de Waaldijk af te rijden, waarna direct aan de voet van de dijk plaats is om te parkeren. Zonder GPS is deze struinroute ook prima te doen, want je kunt hier langs de rivier en de dijk eigenlijk niet verdwalen. Nadat de wandelschoenen zijn aangetrokken loop je de landweg af, naar de rivier toe. De heenweg van de struinroute gaat voor het grootste deel over de zandstranden langs de rivier. De terugweg voert over de hoge rivierdijk van waar af je naar weerskanten van een weids uitzicht over het prachtige landschap kunt genieten. Tussen Brakel en Zaltbommel ligt een uiterwaardengebied met bijzondere natuurwaarden. Echte riviernatuur met een lage dynamiek. Het gebied kent geen nevengeulen maar overstroomt met enige regelmaat.

Het water blijft er lang staan en kan slechts via een sluisje het gebied verlaten. Ooibos, moeras, stroomdalflora en kleine poelen maken het gevarieerd. Dat wordt door veel organismen gewaardeerd. Van watertorkruid en knikkende distel tot bever, veldleeuwerik, pantserjuffer en ga zo maar door. De lijst is te lang om op te noemen. De waard werd eind 17e eeuw Kostverlorenwaard genoemd omdat na de aanwezigheid van de Fransen, de zomerkade zodanig was vernield dat kost verloren was. Omdat reparatie te duur was bleef deze naam bestaan tot na de watersnood van 1861 de kade alsnog werd gedicht.

Toen is ook de naam Breemwaard ontstaan naar de naam van iemand die een sluis dicht (een bremer). Tot het hoge water van 1995 had de waard vooral een agrarische functie. De maatregelen die na 1995 zijn genomen om de Bommelerwaard voor de toekomst veilig te stellen hadden grote consequenties voor het uiterlijk en gebruik van de Breemwaard. Het agrarisch gebruik speelt nu geen hoofdrol meer. Vee houdt in de zomermaanden het gras kort. Verder krijgt de natuur ruim baan. Klei en zand uit de waard zijn gebruikt om de dijk te verzwaren.

Enkele oude kleiputten werden met elkaar verbonden en een oude strang werd enigszins hersteld. Bij het opnieuw inrichten van het gebied is een boerenpad gespaard gebleven om het gebied toegankelijk te houden. Ook zijn er rillen aangelegd die een nostalgisch spekdammen uiterlijk hebben. Samen met de oude kleiputten, het wilgenstruweel, een griend en de moerasbosjes is het uitgegroeid tot het voorbeeld voor laagdynamische riviernatuur. Wat zijn nu eigenlijk spekdammen, zal je je wellicht afvragen?

In de lage delen van de uiterwaarden maakte men dammetjes waarop wilgen werden geplant. De beplanting zorgde ervoor dat de ontstane greppels langzaam verlanden. Het hout werd voor diverse doeleinden gebruikt waaronder het maken van bezinkstukken om de dijken te versterken en als brandstof voor ovens. Het nieuw verkregen land kon na verloop van tijd gebruikt worden voor andere agrarische doeleinden. Er zijn nog enkele voorbeelden te vinden van dergelijke originele elementen. Een ervan ligt bij het wiel tussen Ammerzoden en Well.

Het eerste deel van de struintocht voert over de in de voorjaarszon blinkende rivierstranden van de Waal door de Bovenwaarden. Hier en daar zal je een hek moeten beslechten maar daarvoor is het ook een struinroute, niet waar? Op een gegeven moment worden de uiterwaarden onderbroken door een haven en een fabriek. De voet van de dijk moet weer worden opgezocht. Hier beneden aan de dijk kan de wandeling worden voortgezet. Na het dorpje Zuilichem gaat het weer verder langs de rivier, maar nu door de Breemwaard. Op een gegeven moment heb ik de rivierstranden verlaten. Ik ben daarna verder gegaan langs de plassen, die hier in dit natuurgebied zo'n tien jaar terug zijn uitgegraven voor het winnen van de klei en zand, voor het ophogen van de naast gelegen rivierdijken. Ik zocht eigenlijk een doorgang tusen de plassen door. Dat viel lang niet mee, want ondertussen zijn de oevers van de plassen volledig dichtgegroeid. Daar kom je als wandelaar vast niet meer ongeschonden doorheen. Ik probeerde dat dus maar niet. Uiteindelijk bereikte ik, na toch nog een klein stukje worstelen door woeste dichte oeverbegroeing, de voet van de dijk. Via de dijk gaat het weer terug naar Brakel. Bovenop de dijk loopt het een stuk gemakkelijker en kun je genieten van schitterende uitzichten. Ik ben nog twee keer afgedaald naar de Breemwaard. De eerste keer om toch nog even van een stukje wandelen langs de plassen te genieten. De tweede keer heb ik een bezoek gebracht aan de vogelhut op de Kostverlorendam. Ik hoopte tijdens het passeren van een boerderij bij Zuilichem een foto te kunnen maken van klepperende ooievaars op het hoog gelegen nest. Op de heenweg lukte dat niet. Ook nu lieten ze hun liefdesleven even voor wat het was, en stonden ze gebroederlijk naast elkaar rustig om zich heen te kijken. Al van ver zag ik de auto staan. Ik was pas later in de middag gaan wandelen. Het begon zo vroeg in het voorjaar aan het einde van de dag toch wel behoorlijk frisjes te worden. Ik was blij dat ik de warme auto weer kon betreden en huiswaarts kon keren.
(Bron: Natuurwacht Bommelerwaard)

Naar de webpagina van de GPS wandeling klik hier

Meer wandelingen op de website http://www.jvanderperk.nl/