Wandelen in het Rijk van Nijmegen: over de Sint Jansberg, door De Bruuk en Reichswald 19 km.

Heuvels, bos en vergezichten, bij deze woorden denk je direct aan Zuid Limburg. Maar ook het noorden van Limburg is verrijkt met een stukje heuvelachtig natuurschoon. De stuwwal tussen Nijmegen en het Duitse Kleef heeft in Limburg uitlopers op het grondgebied van Molenhoek, Mook, Plasmolen, Milsbeek en Gennep. Afwisselend bedekt met bos en heide biedt de stuwwal vergezichten op de Maas en op het Gelderse en Duitse grensgebied. Ik liep op zondag 24 februari 2008 een heerlijke wandeling door deze streek, die ook bekend staat als het Rijk van Nijmegen. De wandeling biedt volop variatie: je loopt over heuvels, wandelt door bos, broekland, agrarisch gebied en, als klapstuk van de route, loop je door de uitgestrekte golvende wouden van het Reichswald. De wandeling is 19 kilometer lang. Het startpunt ligt bij het parkeerterrein van het "Pannenkoekenhuis Den Tol " aan de Rijksweg N271 te Plasmolen.

Het eerste stuk van de route gaat over de Sint Jansberg. Het was in het begin van de wandeldag bewolkt en er stond vrijwel geen wind. Heerlijk wandelweer, de vogels in het bos zongen hun hoogste voorjaarsliederen, verder is het hier doodstil. De stilte wordt zo nu en dan onderbroken door het kabbelende water van een van de vele beekjes die door het gebied lopen. Het natuurreservaat Sint Jansberg ligt in een streek dat in de voorlaatste ijstijd zijn uiteindelijke vorm heeft gekregen. Het is een uitgestrekte heuvelrug doorsneden met kloven. Het ligt in het grensgebied van Noord Limburg, Gelderland en Duitsland. Het gebied is een onderdeel van een complex stuwwallen (tussen Nijmegen, Gennep en Kleef). Oorspronkelijk had de stuwwal een hoogte van 200 meter maar door erosie is deze afgesleten tot een zeventig meter hoge rug. Zand, grind en soms loss met klei-, en leemlagen zijn de bestanddelen van de bodem. De ondoorlaatbare klei- en leemlagen laten het water moeilijk in de ondergrond wegzakken. Na hevige regens kan het daarom erg modderig worden. De Sint Jansberg is echt een natuurreservaat: er is een grote variatie aan bomen, planten, vogels en zoogdieren. Op de droge rugtoppen en flanken staan beuk, esdoorn, es, eik en robinia. De natte lage bosgedeelten zijn ingenomen door elzen en berken. De bossen hebben een rijke ondergroei aan planten. Al vrij snel in het begin van de route loop je langs een nauwe, vrij steile, kloof. Na de ijstijden ontstond er massaal smeltend ijs dat gedurende een lange periode in de vorm van een woeste beek hier op deze plaats een geul groef in de stuwwal. De wandeling gaat nu de richting op van de Kiekberg, dat is de hoogste berg van het natuurreservaat, met een hoogte van 77 meter.

Na de afdaling vanaf de Kiekberg, door een schitterend gelegen nauw dal, gaat de route verder door het Zevendal richting Groesbeek. Tijdens een flinke regenbui kan er veel water door dit dalletje stromen. Als het helemaal stil is en de avond valt, komt de das hier tevoorschijn. Het schuwe en voor Nederland zeldzame dier wordt beschermd door Natuurmonumenten, dat het gebied sinds 1970 beheert. De wandeltocht voert nu over akkerpaden waarbij je naar alle kanten uitzicht hebt over het mooie landschap van het Rijk van Nijmegen. In de verte zie je de bult in het landschap liggen van het Reichswald, waar de wandeling later op de dag ook door heen zal gaan. Op een verhoging aan de rand van een bos, met een schitterend uitzicht over de golvende velden, staat een riante zitbank ter nagedachtenis aan een te jong overleden boswachter van SBB. Hier heb ik even een pauze genomen. De bank was een aantrekkelijk doel voor meerdere wandelaars. Er kwamen twee dames naast mij zitten die smakelijk de warme thee uit hun thermosflessen dronken. Het waren lange afstandslopers, zo vertelden zij mij. Zij liepen vandaag een wandeling met een lengte van 30 km. Erwin Krol had later op de dag zon met voorjaarsachtige temperaturen van 15 gr. beloofd. Dat was op dit moment op de bank nog beslist niet het geval, het was behoorlijk fris, en de dames waren het met mij eens dat je niet echt op de weervoorspellingen van Erwin Krol kon vertrouwen.

De route loopt door een groenstrook van Groesbeek. De gemeente Groesbeek maakt veel werk van behoud van de natuur in de woonwijken. Je komt op de route over de groenstrook door de stad hierbij langs het infobord van het natuurgebied "de Foepertpot": een gebied van bloemrijke natte hooilanden. Groesbeek heeft dit kleine stukje natuurgebied langs de Drulse beek origineel gehouden. Het is een bloemrijk gebied van nat hooiland. Sinds 1988 heeft men gewerkt aan de verschraling van de bodem door te maaien en te hooien. Resultaat: vanaf 1995 verschenen er weer orchideeën waaronder gevlekte orchis en rietorchis. Nu zijn er 130 soorten planten. Verder leven in en om plassen en sloten kikkers, salamanders, 12 soorten libellen en waterjuffertjes. In 2001 heeft men de Drulse beek weer vrij laten meanderen in het natuurgebied. Na Groesbeek loopt de route een tijd lang over rechte, maar wel rustige verharde wegen, de richting op van het natuurgebied De Bruuk.

Moerassen, zeldzame natte graslanden, waardevolle planten, zeldzame vlinders en wilgenbosjes. Dat allemaal kun je vinden in het natuurgebied de Bruuk ten zuiden van Groesbeek. De Bruuk ligt laag tussen de heuvels of stuwwallen van het Rijk van Nijmegen. Kalkrijk grondwater uit de omgeving stoomt hierdoor naar het gebied en zorgt voor stabiele hoge waterstanden en een goede waterkwaliteit. Ideale omstandigheden voor nat gevarieerd natuurgebied. De Bruuk was echter aan het verdrogen. De oorzaak hiervan ligt in de verplaatsing van het riviertje de Leigraaf in de jaren 70 van de vorige eeuw. Inmiddels hebben diverse instanties gezamenlijk de handen in een geslagen en met een combinatie van maatregelen is de verdroging in De Bruuk een halt toe geroepen. Het is een oase voor natuur minnende wandelaars om door heen te lopen. In het voorjaar zal het hier helemaal schitterende moeten zijn, als de veldbloemen en verschillende soorten van orchideeën die in dit gebied voorkomen, in bloei staan. Het is in het natuurgebied De Bruuk zeer vochtig op de wandelpaden dus je moet met het schoeisel hier zeker rekening mee houden.

Na De Bruuk gaat de route over verharde wegen de richting op van het Reichswald. De open velden lopen hier glooiend omhoog en zie je aan de horizon de bossen van het Reichswald al liggen. Je komt hier voorbij de wijngaard De Plak. Hoezo naar Frankrijk, om wijngaarden te kunnen zien? In Nederland kom je deze tegenwoordig op de meest vreemde plaatsen tegen. Zes honderd meter verder loop je door het klaphek in de wildafrastering het Reichswald binnen. In de tijd van Karel de Grote werd dit bos, gelegen op de stuwwallen tussen Nijmegen en Xanten, gebruikt als jachtterrein. In de 15de eeuw is het opgesplitst in het Gelderse Nederwald en het Duitse Oberwald. De splitsing bepaalde later de rijksgrens. Het Oberwald, tegenwoordig bekend als Reichswald, dankt zijn naam aan het feit dat het altijd - tot op de dag van vandaag - in bezit is geweest van Duitse hertogen en vorsten. Vooral het reliëf maakt deze bossen tot een afwisselend natuurgebied. Het Reichswald wordt doorsneden door kaarsrechte boswegen. Maar toch kronkelen deze bospaden naar hartelust, maar dan in de hoogte. Als je hier loopt krijg je echt het gevoel dat je door een groot diep oerbos loopt. De bossen zijn zeer afwisselend. Dan weer een perceel met naaldbomen en even later loop je door een bos van oude beukenbomen. De beloofde zon van Erwin Krol was in tussen van achter de wolken vandaan gekomen. En het werd zelfs behoorlijk warm tijdens het klimmen en dalen door het woud. Zo warm dat ik mijn jas heb uitgetrokken en verder de wandeling in een trui heb afgelegd.

Na het Reichswald wordt vanuit Duitsland weer de oversteek gemaakt naar het Nederlandse natuurgebied van de Sint Jansberg. In de ochtend liep ik nog alleen als enige wandelaar door dit mooie gebied, maar zo in de middag was het behoorlijk druk geworden. Het is bij wandelaars een zeer geliefd natuurgebied om op zondagmiddag lekker op je gemak, met of zonder kinderen, over het bijna beroemde voetpad, evenwijdig langs de beek, te lopen. Ik ben hier al meerdere keren geweest maar iedere keer wordt ik weer getroffen door dit bijzonder mooie landschap. Aan het einde van het voetpad langs de beek loop je via een kleine waterval weer terug naar de parkeerplaats tegenover het pannenkoekenrestaurant Den Tol. Er bevinden zich op deze plek vier horecagelegenheden bij elkaar. Hou je niet van pannenkoeken, dan heb keuze genoeg om iets anders tot je te nemen. Maar je kunt ook net als ik direct terug naar huis rijden. Om de wandeldag thuis op een voor mij traditionele manier, met een heerlijke maaltijd, bestaande uit stokbrood met gemarineerde gerookte zalm en een goed glas rode wijn, af te sluiten.

Naar de webpagina van de GPS wandeling klik hier

Meer wandelingen op website: jvanderperk.nl